Bết-sai-đa, vào thời Chúa Jesus là một trong những thành phố trọng yếu, xinh đẹp và đông dân nằm tại vùng Galilee. Bết-sai-đa cùng với Cô-ra-xin và Ca-bê-na-um được gọi là “ tam giác Phúc âm ” hay “tam giác truyền giáo” của Chúa Jesus, bởi vì hầu hết các lời dạy và phép lạ của Chúa Giê-su đều xảy ra ở đó.
Bết-sa-đa là nơi Chúa đã làm cho người mù được sáng mắt như đã được chép trong Mác 8:22-26. Thị trấn này cũng được nhắc đến như là nơi gần với vị trí Chúa đã hóa bánh cho năm ngàn người ăn từ năm bánh và hai cá trong sách Lu-ca 9:10-17. Sách Giăng 1:44 thì tiết lộ “..Phi-líp là người Bết-sai-đa, đồng thành với Anh-rê và Phi-e-rơ.”
Vào thế kỷ thứ nhất, nhà văn La Mã Pliny the Elder đã gọi Bết-sa-đa là “một trong bốn thành phố đáng yêu trên Biển Galilee” trong các tác phẩm của mình. Theo lịch sử thì vào năm 30 SCN (trong khoảng thời gian Chúa Giê-su bị đóng đinh) người cai trị địa phương, Philip, con trai của Herod Đại đế, đã nâng làng chài Bết-sai-đa lên vị thế của một thành phố và đặt tên nó là Bethsaida Julias (để vinh danh vợ của Hoàng đế Augustus).
Thành phố đã từng có những thời điểm rất vinh quang nhưng đáng buồn là thành phố này nổi tiếng nhất là vì sự cứng lòng. Bởi sự vô tín mà Chúa Jesus đã nói “Khốn cho mầy, thành Cô-ra-xin! Khốn cho mầy, thành Bết-sai-đa! Vì nếu các phép lạ đã làm giữa bay, đem làm trong thành Ty-rơ và thành Si-đôn, thì hai thành ấy đã mặc áo gai và đội tro mà ăn năn từ lâu rồi. Vậy, đến ngày phán xét, thành Ty-rơ và thành Si-đôn sẽ chịu nhẹ hơn bay. Còn mầy, thành Ca-bê-na-um, mầy sẽ được nhắc lên tận trời sao? Không, sẽ bị hạ xuống tới dưới Âm phủ!” (Lu ca 10:13-15.Ma-thi-ơ 11: 20–24.)
Có lẽ bởi điều này mà các thành phố bị rủa sả trong phần Kinh Thánh trên, dầu to lớn thế nào thì ngày nay đã không còn nữa. Người ta chỉ còn biết đến Cô-ra-xin, Bết-sa-đa và Ca-bê-na-um vì những tàn tích được khai quật và vì nó được chép trong Kinh Thánh. Giống như Ca-bê-na-um và Cô-ra-xin, Bết-sa-đa đã bị bỏ rơi và lãng quên trong nhiều thế kỷ. Từ những thành phố trung tâm của khu vực nó đã bị phá hủy và không bao giờ được xây dựng lại được nữa.
Ngày nay người ta đã tìm thấy nơi gọi là Bết-sai-đa trong Kinh Thánh nằm ở Et-Tell, một địa điểm nằm ở ở phía đông sông Jordan, cách Biển Galilee 2 km về phía bắc. Lần đầu tiên vị trí của Et-Tell được đề cập như là thành phố Bết-sa-đa bởi học giả Kinh Thánh người Mỹ Edward Robinson vào năm 1839.
Khu di chỉ này vốn là làng chài, nhưng lại cách biển hồ Galilee tới 2 km là vì tại khu vực này, từng xảy ra một trận động đất. Trận động đất xảy ra ở đây đã nâng Et-Tell lên và Biển Ga-li-lê bị thu nhỏ lại. Theo nhà khảo cổ học kinh thánh Bargil Pixner thì vào thời Chúa Jesus sông Jordan không chảy thành một vòng lớn như ngày nay, mà chảy thẳng vào một đầm nước nông trước khi đến hồ, vì vậy mà Bết-sa-đa nằm ở bờ tây của sông Giô-đanh.
Theo như những gì người ta tìm được, thành phố này có lẽ đã bị phá hủy bởi cuộc xâm lược Assyria vào thế kỷ thứ 8. Di chỉ Et-Tell được khai quật nằm trong công viên Jordan, gần Giao lộ Yahudia ở giao lộ của Đường 87 và 92.
Tại di chỉ Et Tell, người ta đã tìm thấy các ngôi nhà của ngư dân, hầm rượu, những đồng xu La Mã bằng vàng từ thế kỷ thứ 2 SCN. Các nhà khai quật tin rằng làng chài trên địa điểm này cũng là một trung tâm chế biến cá - làm khô và ướp muối quan trọng - vào thời Chúa Giê-su và các môn đồ của ngài.
Ngoài ra, các nhà khảo cổ cũng tìm thấy được tại địa điểm này có tàn tích còn lâu đời hơn nhiều từ thời kỳ đồ sắt bên dưới thành phố Bết-sai-đa. Họ tin rằng thành phố vốn là cố đô của vương quốc Giê-su-rơ được chép trong Kinh Thánh( 2 Sa-mu-ên 3: 3 , 1 Sử ký 3: 2 2 Sa-mu-ên 15: 8 ; 1 Sử ký 2:23), với một bức tường thành đồ sộ và cửa ngõ hoành tráng.
Dầu thành phố này có to lớn đến đâu thì đúng như lời Chúa Jesus đã nói “ không, sẽ bị hạ tới âm phủ” cũng vì sự vô tín. Chúng ta nhìn thấy những lời Chúa nói đã được ứng nghiệm đến từ chi tiết. Vậy nên, “Phước cho những kẻ chẳng từng thấy mà đã tin vậy!
Biên tập bởi Mục Vụ Do Thái Lời Sự Sống Việt Nam
Comments