( Các cuộc khai quật các mỏ đồng cổ trong khuôn khổ Dự án Thung lũng Timna Trung tâm của Đại học Tel Aviv. Công nghệ sản xuất đồng và tổ chức của ngành phản ánh xã hội )
Vương quốc Ê-đôm trong Kinh thánh luôn là một câu đố đáng kể đối với khảo cổ học Kinh thánh. Mặc dù bằng chứng về vương quốc này đã được cung cấp trong Kinh thánh, nhưng hồ sơ khảo cổ học luôn gặp khó khăn khi giải thích văn bản, vì Ê-đôm đã tồn tại như một vương quốc từ rất lâu trước các vị vua của Y-sơ-ra-ên.
Nhưng những nghiên cứu gần đây đã khám phá ra câu chuyện chưa kể về một xã hội thịnh vượng và giàu có ở sa mạc Arava - ở một số vùng của Israel và Jordan - tồn tại trong thế kỷ 12-11 trước Công nguyên.
Giáo sư Ezra Ben-Yosef của Đại học Tel Aviv , người đứng đầu nghiên cứu cùng với Giáo sư Tom Levy , giải thích: “Sử dụng sự tiến hóa công nghệ làm đại diện cho các quá trình xã hội, chúng tôi có thể xác định và mô tả đặc điểm sự xuất hiện của vương quốc Ê-đôm trong Kinh thánh của Đại học California, San Diego. “Kết quả của chúng tôi chứng minh nó xảy ra sớm hơn những gì chúng tôi nghĩ trước đây và phù hợp với mô tả trong Kinh thánh.”
Theo nghiên cứu được công bố hôm thứ Tư trên trang web của tạp chí khoa học PLOS ONE, sự giàu có của vương quốc dường như được xây dựng trên “mạng lưới công nghệ cao” bằng đồng, nguồn tài nguyên có giá trị nhất trong khu vực vào thời điểm đó. Đồng được sử dụng trong thời cổ đại để chế tạo vũ khí và công cụ, và quy trình sản xuất đồng vô cùng phức tạp.
( Thu thập mẫu xỉ và than từ “Đồi nô lệ”, Thung lũng Timna, Israel. Những lớp chất thải công nghệ mịn màng - có niên đại tốt bởi cacbon phóng xạ - cung cấp hồ sơ chi tiết về sự thay đổi công nghệ của Ê-đôm trong Kinh thánh )
“Luyện đồng về cơ bản là công nghệ cao của thời cổ đại,” Ben-Yosef. Sử dụng phương pháp luận được gọi là mô hình cân bằng có dấu chấm, nhóm nghiên cứu đã phân tích những phát hiện từ các mỏ đồng cổ đại ở Jordan và Israel để tạo ra một mốc thời gian về sự phát triển của sản xuất đồng từ năm 1300-800 trước Công nguyên. Cuộc điều tra cho thấy lượng đồng trong xỉ đã giảm đáng kể - chất thải của quá trình khai thác đồng bằng cách nấu chảy - tại địa điểm Arava, ngụ ý rằng quy trình trở nên hiệu quả và hợp lý hơn.
Các nhà nghiên cứu cho biết quy trình hiệu quả hơn là kết quả của cuộc xâm lược quân sự của Pharaoh Shoshenq I của Ai Cập ( Kinh thánh tiếng việt gọi là “Si-sắc”), người đã cướp phá Jerusalem vào thế kỷ 10 trước Công nguyên. Thay vì dẫn đến sự tàn phá trong khu vực, các nhà nghiên cứu lập luận rằng thay vào đó nó đã tạo ra một “bước nhảy vọt về công nghệ” trong sản xuất và buôn bán đồng.
“Chúng tôi đã chứng minh sự tiêu chuẩn hóa đột ngột của xỉ vào nửa sau của thế kỷ thứ 10 trước Công nguyên, từ các địa điểm Faynan ở Jordan đến các địa điểm Timna ở Israel, một khu vực rộng lớn khoảng 2.000 km2, xảy ra ngay khi người Ai Cập tiến vào Ben-Yosef nói. “Hiệu quả của ngành công nghiệp đồng trong khu vực ngày càng tăng. Người Edomites đã phát triển các giao thức làm việc chính xác cho phép họ sản xuất một lượng đồng rất lớn với năng lượng tối thiểu ”.
( Hơn 6 m chất thải sản xuất đồng được khai quật tại Khirbat en-Nahas, Jordan. Các vật liệu khai quật được từ đây và các địa điểm khác đã được sử dụng để theo dõi hơn bốn thế kỷ tiến hóa công nghệ và xã hội Ê-đôm trong Kinh thánh )
Tuy nhiên, vì Ai Cập là một cường quốc yếu hơn vào thời điểm này, nên khó có khả năng nước này có quyền kiểm soát việc buôn bán đồng, cho phép nước này vẫn là một doanh nghiệp địa phương. Ben-Yosef giải thích rằng Ai Cập chủ yếu là nước nhập khẩu hàng hóa vào thời điểm đó, vì vậy họ quan tâm đến việc hợp lý hóa hiệu quả trong khu vực.
Trên thực tế, đây không phải là phát kiến mới duy nhất được đưa vào khu vực bởi cuộc xâm lược của Shoshenq I - loài lạc đà cũng lần đầu tiên được giới thiệu đến khu vực vào thời điểm này.
“Những phát hiện mới của chúng tôi mâu thuẫn với quan điểm của nhiều nhà khảo cổ rằng Arava được cư trú bởi một liên minh lỏng lẻo của các bộ lạc và chúng phù hợp với câu chuyện kinh thánh rằng có một vương quốc Edomite ở đây,” Ben-Yosef thuộc bộ phận khảo cổ của TAU giải thích và các nền văn hóa Cận Đông cổ đại. “Một ngành công nghiệp đồng hưng thịnh ở Arava chỉ có thể là do một chính thể tập trung và phân cấp, và điều này có thể phù hợp với mô tả trong Kinh thánh về vương quốc Edomite.”
Trong khi khảo cổ học chưa bao giờ nghi ngờ về sự tồn tại của vương quốc Edomite, thì nhiều người cho rằng nó đã xuất hiện vào khoảng cuối thế kỷ thứ tám trước Công nguyên ở Cao nguyên Edomite, nằm ở Jordan gần Petra và phía đông nam của Biển Chết.
Ben-Yosef nói: “Trước khi họ đóng đô ở cao nguyên, người Edomites là một vương quốc phức tạp và có tổ chức, nhưng họ vẫn là dân du mục. “Họ ở trong lều. Họ không có làng mạc hay thành phố, nhưng họ có nghĩa trang và địa điểm luyện kim. "
Người Edomite cuối cùng đã định cư tại các thành phố trên cao nguyên và xây dựng các khu định cư dọc theo các tuyến đường thương mại, nhưng những phát hiện này chứng minh rằng họ sở hữu một hệ thống tổ chức tập trung từ rất lâu trước khi họ định cư ở đó.
Biên tập bởi Mục Vụ Do Thái Lời Sự Sống Việt Nam.
Comments